Thursday 18 July 2013

RAMHUAI IN KAN MAW MIHRIAM AN THUNUN


By Malsawma Darlong, Saibual 

Tunlai khristianna nih ramhuai chungchanga hmun tamka ti a chun buaipui kai fe in a om. Mangka khopa Setana hong inlar tan tak hi chu ngaitua ikai fe ahong chang ta. A pawng a pui a ramhuai hin mi pan duk duk a chang chuang naw a, var tak nih thiam taka ichang thin a chang. Ma lei a chun a chang dan hi hawi itul fe nih ikai fe a chang. Thenka dek chun, ramhuai inei ti in manmasi angka invuakna nih tual thatna hial aloi thlung ta. Khua nih tui inhumna nih phungrumna ari in nintina kuara inthlung aloi chang ta. Natna inmak dap nih Doctor naran in anatna an loi hman thiam viak naw a chang chun, intum ding dang hawi ta lawi in ramhuai sin thaw ti chu inlar pui fe aloi chang ta zawk.

Changrochu, imaw ramhuai hi aloi changa? Kan maw an oma, isin maw antho thiam tak tak ti ro chu dik taka ingai ven rochu tuhman an om chuang nawh. Hawi loi khua a tiphal zuar angka mai mai a chang.

Bible in ramhuai a awm chiang ti hi ane hril. ( Luke 4: 33-36). Changhomsiala mi thenka chun an om loi thu chu nansa fekan an tlang awng pui ve. Ihawi itul chu inkan maw an om? Kata an hong om maw a chang? Imaw an thil tum? ti hi a chang zawk. Khawvel pumpui huapin ramhuai buaipui na hi an sang tial tial taka, Tv nih Cinema ari in film a hmu thei dingin an siam ta hial a chang.


RAMHUAI HI TU HEI MAW AN CHANG?

Ancient greek lai ha chun “δαίμων” an ti thin, machu demons, english chun “spirit(thlarau)” nawle “divine power(pathian angka thil thaw theina inei)” tina a chang ve. Western medieval nih  neo-medieval conception – a chun demons ti a chang ve sa. Hebrai bible a chun demons hi chi inhnikan a awm; se’irim(Isaia 13:21, 34:14)  nih shedim(Deut. xxxii. 17; Ps. cvi. 37) an chang.

Judaism ringna hawma ma thlarau sual hei hi pawl khatkan an awm ve thina, hoitu nei angkan anin ngai ve thina; zawlnei Samuela thlarau, dawithiam nu in a koi suak aha ramhuai a in ngai a chang. Jewish Hnam lai homa abikin Talmud hei in ro chu ihman thama ani ngai no. Changrochu, Maimonist hei rochun, ramhuai hi a awm ngei ti hi an ring dan tlangpui, Jewish mi hei pawm dan thlangpui hom a chang.

Rabbi hei inzirna atang ve chun ramhuai hi shedim(inse pu),  mak chitin (natna inthlungpu), ruin (thlarau) ti hi an chang. Ma baka hin lilin (zan thlarau) elane (Kholoi thlarau),  iharire(sun thlarau),  afrire(zing thlarau) hei hi an chang sa. Thlipui nih ruatui inthlung tirtu hom hi ramhuai sinthaw thei na ti in an ring sa.

Thenka ringdan chun ramhuai hi sual in entirna mai anga kan anin ngai thin. Changhomsiala, Luka 14 a chun “ni-na/changna(entity)” mai baka nunna nei(being)an an chang ti hawi thiam in a om. Kum zabi 1-na laia Juda hei in mihriam laia sual inthlungtu ti a an loi iring hi ring thlak chem a changin an lang.

RAMHUAI HI VANTIRKOI SUAL MAW AWLE ANIMAL KINGDOM

Tian laia a ringdan ha chun ramhuai hei hi vantirkoi itul(fallens angels) hei in mihriam nai hei an pawl atanga an nai an chang an ati,(Gen. 6: 4; 2 Pet. 2: 4; Juda 6). Changhomsiala, vantirkoi itul nih ramhuai hei hi group hrang anchang, machu  Gap theory a Pre-Adamic animal Kingdom a hril dan a chang. Bible, Greek nih ancient mythologies hin vantirkoi itul hei reng reng hi an movement ahril danin ‘up and down(suk nih tung)’  hnuai nih rivan, rivan(1 na) inkar a Temlem angka tlira I om ahril a chang. Ma lai rikua vel chun, ramhuai (demons) hei changdan (movement) hrilfia-na a reng reng achun up 7 down hmang a chang ve ngai no. ‘wandering to and fro(lut nih suak)’, ma khawvel a invak ve rual angka maia ihril lang an chang zawk. Ma taka inthliarhrang thei dan chu, fallen angel hei nih demons hei hi anin ang no a, an dwelling hmun hom anin ang no a, an power nei aw hom anin ang naw a, an appearance hom anin ang naw a, an level hom anin ang naw a, an thil awi zawng nih dit zawng, ngaisang zawng hom an ang nawh ti hi a chang.

Demons hei hi chu zirchiang tak tak chun, animal type an chang tlat, an var no a,, an hmel a mawk a, hnuai rama in vak vel an changa, omna bik nei bik loi, lungvar hneka thahrum hmang thinn, Nekfak hom indu tak, tianlai chun taksa nei thin,  Ma hei  boralna chu Genesis 1:2 – a eng a awm hma a khawvel tuiin a loi siprit han an mani in boiral tirna, ni sa hawm, zing an chang tirna san nih nunna zawng zawng ti boirala an om tir na san ha anmani hremna lei hi chang awm tak in anlang. Tun a fossils fuel ei inei ahom hi, zirchiang taktak chun, anmani rurang ituai angkan anlang. Fossils fuel hei hi a hlawm a, hmun ka tia rineng hnuai inthuk tak tak a an om homin, voika reng a hlawma ithi (sudden death) lei in an lang. Hmawloia ithi (gradual natural death) loi changsiala chun, hmunka tia voikan tamka an om loi ding. Tuilian  hmasa(Nova tui lian chang loi zawk)a an thi-na chu an ta ding  chun an manganna lian chem chu a chang mai hmel. Ma lei a chun, underground large scale grave chu a loi chang. Machu, abyss hom chu a chang nghala.  

THUTHLUNGTHAR LAM HIN KAN MAW AHRIL VE
New testament hneki  Old testamnet in demons(ramhuai) hei chang dan nih nidan ziadan hi ati tam em em a.  Luka 7: 21, 8: 2- a chun sual tak a chang thu ahrila. Ramhuai bik hawma ahrat bik nih thil thaw thei bik an om thu hi ahril hrang veve a chang.(Matt. 12: 45, 43; Mk. 9: 17-29). Manmasi sunga an lut hin an awi tik pai an lutin an awi tik pai in an suak thiam(Lk. 11: 24, 25). Mihriam mai bak hawma ramsa sunga I om chu an awi zekzek thin a (Lk. 4: 33-36), hawithiamna rochu anmani a an neisa in a omsa. Machu Pathian naipa Isua iring chu a chang (Mk. 5: 7, Matt. 8: 29). Thuthlungthar ziaka  atanga hmu  thei a chun an omna thin chu thlana hei, Hmunfal a hei, tui omloina hmuna hei, tlang nih Khur ahei chun an om bik thin.(Mk. 5: 5; Mk. 5: 2; Lk. 11: 24). Hmudanin  Thluthlungthar hunlai hin ramhuai hei anin lar em em a naipang, nupang, ulian hei ihman tliar bik nei loi in an sunga hei chun an lut pek thin. An lutna sunga an sin thaw dan hom hi danginlam tak a chang thin; then ka ti a chun, tong thiam map loi, thenka ti a chun mitchaw, thenka ti a chun in mak em em ka hratna inei, thenka ti a chun natna hrik inhawi thei loia ina hei chu an sinthaw dan tlangpui a chang. (Matt. 9: 32, 33; Matt. 12: 22; Mk. 9: 25; Matt. 8: 28; Mk. 5: 2-4; Mk. 5: 5).

Modern age ei hong kai hin ramhuai hei hi an awm tho bei???? Isua ngeiin Setana(ramhuai lalpa) chu tek angka hong itla in ahmu a,a, Jacoba chun Diabola chu doidal reng dingin ane cha ve sa dena. XYZ generation rek ei hang khaikhing dek a chang chun, ramhuai hei hi an la om chiang ti hi a chiang em em a chang. Ma ramhuai hei chun, manmasi nundan chu an I control tum lian chem nih an ithu nun chem chu a chang.  

Manmasi taksa changdan nih inhrat tirpu chem chu DNA hi a chang. Ma DNA corrupt  ei nei tak lei hin, awlsam feka ni hong thunun mai aw ei DNA code hi an hawi chiang em em a. Machu mi tuhman hi thliar bik rengreng anei no a. DNA hi cells chunga awm a changa a, cells hawm chu glands nih thisen sunga a om sa ve a, thisen hawm chu lung atanga insem darh ve nawk a chang. Changhomsiala  thisen hi ama a hong insiam a top a chang mai naw a, ei zirzar/ritha athoi no hi chun, ama ringot chun ihman thaw thei anei bik nawh. Ma zirzar/ritha nih thisen chu an pawl a. “Zirzar” hi Hebrai  chun “ruach” ti a changa(Gen 2:7), Thuthlungthar lama “thli” maw  ”boruak” chu “pneumah” reka hmunka inngai tlat a chang.  “Zirzar/ritha” hi metaphysics tanga dept analys chun “energy” tina hawm a chang. Machu  “thlarau sual” maw “ramhuai” tina hawma ihmang thei, mangka den chun, “Pathian thlarau” maw “vantirhkoh” tina hawma ihmang sa thei den a chang. I ihawm loi changsiala, sualna lam tianga sin thaw aloi chang chun, ma chu ramhuai sin thaw aloi chang.  
 
 KA MAW ANSIN? Hril tak angkan, “Zirzar/ritha” a chun oxygen nih carbondioxide an nawka, machu thisen sunga lutin glands -in aloi hmang a, a sunga DNA hin aloi hmang tangkai ve nawka, DNA a zuk thlung chia hin mihriam DNA thununna ding code an nei fel zai tak lei in, a ihman fuk tak phot chu a thu thu in ahen in an om tir thin.
 
Khiang ka tiang, mangka hin hang chei nawk tang eila, Metaphysics atang chun disembodied hei hi energy a chang anti thei nawk tlat. Chanhomsila a chang chet tiro chu hawichiang intak fe a chang nawk. Ramhuaiin mihriam a thunun dan hi chiang taka sut chun energy contact a chang mai in anlang.  Adik tak zawka chun influence hi a chang hmel zawk. Ramhuai nei(possess) ti tawngkam lei hin physical takin ei ngaihruat thin a. changhomsiala, an changdan nih an mizia atang hi chun, influence hmanga perception hi a ring awm  zawk. Perception in an thunun thei zia chu 3D movie en hei chun hawi eiti a. Ni nih thla hi zan nih suna an intia chia thei a, changhomsiala  a taka chun a chang riai loi angka hi a chang. Tirkoi Paula ngei hawm perception hmangin Pathianin damaska khua kawla eng in asuna an lir ha. Ma energy hi hawithiam awlsam dan chem chun wave nih frequency hin matter hi a kual khum rita, changhomsiala hmu thiam a chang ngai nawh. 

Engtirna in, miin TV a sex movie en tasiala, ama a chun taksa awina a hong om thin. Ma hi possess lam chang loi in influence zawk a chang hmel. TV -a wave nih frequency chu hawn suakin manmasi  taksa a chun cold, warm, chilli adt angka an hong lut ta thin a chang. Mabaka hin lehkhabu ei isiar hei, music ei i ngaihthlak hei, mi iti ei ihawi hei, ei iti suak ahei hei hi neuron hmangin nervous systema a thawn a. Glands-in aloi hmang sawng nawkin thisena DNA hi ahong trigger ta thin a chang. Mangka hin   schizopherina, dual mind,split mind, addictive bahaviour, compulsive behaviour, abnormal cell growth, hormone overflow , vitamin deficiency reng reng hi ei hawi-na  6 ruka hmanga influence rit an chang.  
 
Changhomsiala, ramhuai hei hin Pathian naipa Isua an ti em em in anin zak em em a chang. An mani chung hawma thu neitu a chang lei in ama chu ahnai an awi ngai thin naw a, an thiam ari chu ama hla feka tia I om chu an I awi chem a chang zawk thin. Isua ngei hom in ma chu, ihawi in, ama rihminga ramhuai inhnot suak dingin anen cha ha, changhomsiala, ama ring zawi-na inei apoi maw zia hom ane hril sa ha. A zirtir hei ngei homin Isua rihming hmangin ramhuai hei anin hnotsuak ti ei hmu a, a changin nangte ileia Isua rihmingin ramhuai hei ni hnot suak thiama loi maw a chang? Isua chu rihming zawng zawng ka ti a chunginnung chem a chang nghala. A thisen thianghlima insufai ei chang nghala, sual inhnena thlarau thilpek ani pek sa dena, ei indawi pui hi taksa nih thisen a chang naw a, khawvela thlarau sual tinreng hei chu an chang zawk.

 
Reference:

1. The Jewish Encyclopedia

2. (Targ. Yer. to Deuteronomy xxxii. 24 and Numbers vi. 24; Targ. to Cant. iii. 8, iv. 6; Eccl. ii. 5; Ps. xci. 5, 6.)

3.  Jewish Encyclopedia Demonology
4. Pes. 112b; compare B.
. 21a

5.”Demon”, Merriam-Webster Dictionary. Encyclopædia Britannica. Retrieved 12 April 2012

1 comment:

  1. Zir ding tamka kê hmu chute. Darlong Bûkpui blogspot lei hin tian thil nih thil tamka hawi ding pawimo fê×2 hei anen hawi tir leiin kê lawm.

    ReplyDelete